Mamy obecnie niepowtarzalną szansę, aby nadać sektorowi MŚP w Polsce należne mu znaczenie i wesprzeć go precyzyjnie i efektywnie ukierunkowanym wsparciem.
Odnalezienie się w nowej, postcovidowej sytuacji na globalnym rynku z pewnością wymaga od firm sektora MŚP dostępu do know-how i kapitału rozwojowego. Ale jeszcze większe znaczenie ma tutaj skuteczne doradztwo. Nie chodzi po prostu o zainwestowanie w nowe technologie i innowacje. Chodzi o gruntowne przebudowanie modeli biznesowych, przeprowadzenie pracowników i liderów przez proces zmian tak, aby innowacyjne rozwiązania rzeczywiście przynosiły zamierzone efekty. Efekty w postaci wzrostu produktywności i zatrudnienia, większej odporności na kryzysy i globalną konkurencję, większej aktywności międzynarodowej i innowacyjności w obszarach procesów, produktów, organizacji i marketingu.
Autor: Stanisław Pisarski, Prezes Zarząd Factor Consulting, Doradca Strategiczny
Jak programować rozwój MŚP
Tradycyjny sposób wspierania wzrostu sektorów i przedsiębiorstw finansowany ze środków publicznych nie bierze w wystarczającym stopniu pod uwagę średnio i długookresowej efektywności projektu. Nazbyt często skupia się na wąskich, powierzchownych i chwilowych efektach. Nie nagradza ponadprzeciętnych i wybitnych projektów.
Realizowane tradycyjnie projekty rozwojowe poświęcają rzeczywiste potrzeby beneficjenta w kontekście jego rynku oraz łańcucha wartości w imię dosłownego traktowania przedmiotu projektu i sztywnych założeń jego realizacji. Ważniejsza jest więc realizacja projektu zgodnie z założonym planem, a nie w odniesieniu do założonych celów związanych ze skutecznością i efektywnością projektu. Beneficjenci nie mają zatem możliwości elastycznego sterowania finansowanym projektem na bazie doświadczeń i zmieniającej się sytuacji.
Do tego dochodzi bardzo istotne wyzwanie związane z koncepcją projektu i jego wdrożeniem. Brak odpowiednich kompetencji w modelowaniu rozwoju organizacji oraz doświadczenia w procesach zarządzania zmianą, projektami i efektywnością prowadzą do dalece niezadowalających efektów, poddając w wątpliwość sensowność wydatkowania środków publicznych na tego rodzaju wsparcie.
Tymczasem, powinniśmy się skupiać na tym, aby wydawane środki publiczne faktycznie skutkowały zauważalnym i długoterminowym rozwojem gospodarczym kraju. Spełnienie takiego warunku wymaga między innymi profesjonalizacji procesu wypracowywania i wdrażania rozwiązań prorozwojowych w przedsiębiorstwach, elastycznego zarządzania projektami w odniesieniu do ich celów oraz ciągłego monitorowania realizacji projektu w odniesieniu do założonych kamieni milowych i kluczowych wskaźników sukcesu (zob. więcej rys. 1).
Rys. 1. Założenia dla projektów wsparcia MŚP finansowanych ze środków publicznych.
Modelowanie w 5W
Odnosząc się do powyższych uwag, proponuję pięciowymiarowy model programowania rozwoju sektora MŚP, jako odpowiedź na potrzeby polskiej gospodarki postcovidowej. Model ten stanowi pewien schemat myślenia o projektowaniu wsparcia dla przedsiębiorstw MŚP. Określa także istotne wymiary tego wsparcia, przedstawione jako kroki procesu modelowania rozwoju. Poszczególne kroki w tym procesie mogą występować iteracyjnie, a sam proces może mieć charakter cyklu (rys. 2).
Rys. 2. 5W programowania rozwoju MŚP
Kluczowym elementem mojego modelu, i jednocześnie jego punktem startowym jest etap Wybicia. O ile pomoc typowo antykryzysowa ma charakter powszechny w ramach wybranych branż, to impuls prorozwojowy powinien dotyczyć wybranych przedsiębiorstw niezależnie od branży. Wiodącym kryterium wyboru w takim układzie jest zweryfikowany potencjał do znacznego wzrostu produktywności, stworzenie nowych i trwałych miejsc pracy w przyszłościowych zawodach w samej organizacji lub w jej sieci kooperacyjnej oraz większa dywersyfikacja bazy klientów w kierunku rynków międzynarodowych. Istotne znaczenie ma tutaj wybór rozwiązań, które mają być narzędziem osiągania założonych celów rozwojowych. Te narzędzia i rozwiązania muszą mieścić się w ramach udokumentowanych trendów globalnych w sensie technologicznym, społecznym, czy gospodarczym oraz odpowiadać na wyzwania otoczenia charakteryzującego się zmiennością, niepewnością, złożonością i niejednoznacznością (VUCA[i]).
Konsekwencją zdefiniowania progu wybicia jest cały mechanizm wsparcia, wypracowania i wdrożenia rozwiązań potwierdzających osiągnięcie zakładanych wartości projektu. Wymogiem sine qua non sukcesu tak zdefiniowanego podejścia do modelowania rozwoju MŚP jest powiązanie tego wsparcia z profesjonalnym i potwierdzonym wynikami wsparciem konsultingowym, które w normalnych warunkach jest dla przedsiębiorstw z tego sektora niedostępne. Wieloaspektowy mechanizm kontroli, wbudowany w ten model zapewnia efektywne wykorzystanie środków pomocowych. Pozwala na bieżące reagowanie na odchylenia od celów projektu, reorganizację projektu lub jego wygaszenie na każdym etapie wyznaczonym przez kamienie milowe, stymulowanie skuteczności przez mechanizm success fee uzależnionym od wartości osiągniętych efektów. Mechanizm ten, oraz sposób zarządzania projektem pozwala także zminimalizować większość słabości realizowanych dotychczas projektów pomocowych, zwiększając znacząco efektywność wydatkowanych środków publicznych oraz wzrost zaufania do centralnego aparatu administracyjnego, zarządzającego środkami publicznymi w imieniu podatników (zob. rys. 3.).
Rys. 3. Wspierane ze środków publicznych modelowanie rozwoju przedsiębiorstw z sektora MŚP
Jaką drogą pójdziemy po wygranej z pandemią
W krajach wysokorozwiniętych i demokratycznych, do których należy Polska, sektor MŚP jest fundamentalny dla stabilności i rozwoju gospodarczego, wolności gospodarczej, wzrostu poziomu życia obywateli i budowania społeczeństwa obywatelskiego. W wielu krajach sektor ten jest także generatorem innowacyjności i gwarantem miejsc pracy dla wielomilionowych rzesz pracowników. To właśnie ten sektor przede wszystkim spełnia rolę amortyzatora wstrząsów gospodarczych. Mamy obecnie niepowtarzalną szansę, aby nadać sektorowi MŚP w Polsce należne mu znaczenie i wesprzeć go precyzyjnie i efektywnie ukierunkowanym wsparciem. Efektem będzie łatwy do przewidzenia wzrost produktywności i efektywności w sektorze, który rozleje się szybko na całą gospodarkę i całe społeczeństwo. Ale działać musimy już teraz, bo świat na nas nie zaczeka.